یکی از فرآیندهایی که برای حفاظت و نگهداری بیشتر از فضاهایی مانند سرویس بهداشتی، توالت، حمام، استخر، چاله آسانسور، پشت‌بام و غیره استفاده می‌شود، انواع خدمات آب بندی است. این نوع خدمات در مکان‌هایی به کار می‌رود که بیشترین میزان رطوبت را داشته و در معرض آب قرار دارند. به طور کلی خدمات آببندی در این فضاها، به نسبت مواد و مصالحی که برای ساخت آن‌ها به کار می‌رود، متنوع بوده و تبعات ویژه خود را به دنبال دارد. به طور مثال در صورتی که درزبندی خوبی در سرویس‌های بهداشتی و حمام صورت نگیرد، درست است که مصالح (کاشی و سرامیک) آسیب ظاهری نمی‌بیند ولی با نفوذ آب به درزها و فضاهای مجاور، آسیب‌های جبران‌ناپذیری ایجاد می‌شود.
در صورتی که آب به زیر سرامیک و کاشی‌ها نفوذ کند، پوسیدگی و آلودگی‌های بهداشتی در پس زمینه به وجود آمده و همین امر یک دلیل مهم برای استفاده از روش‌های آب بندی خواهد بود. در همین راستا این مقاله به بیان انواع خدمات آببندی در بخش‌های مختلف ساختمان پرداخته و اطلاعات جامعی را در اختیار خوانندگان قرار می‌دهد.
ساختمان‌ها و دیگر سازه‌های بتنی برای دوام بیشتر، بهره‌برداری صحیح و همچنین زیبایی، نیاز به آب بندی دارند. برای آب بندی این نوع از سازه‌ها نیاز به مواد و لوازم خاصی بوده که از نفوذ و عبور آب و دیگر مایعات به مقطع بتنی جلوگیری کند. آب بندی ساختمان با روش‌های مختلفی انجام می‌شود که مهم‌ترین و رایج‌ترین آن‌ها شامل آب بندی در حین ساخت، آب بندی به روش پوشش‌های سطحی یا نفوذگر و در نهایت آب بندی به روش تزریق می‌شود.
به طور کلی کارآمدترین و مطمئن‌ترین انواع خدمات آب بندی برای عایق‌کاری سازه‌های بتنی و ساختمان‌ها، به کارگیری این روش‌های در زمان ساخت ساختمان است. برای این کار می‌توان از افزودنی‌های بتن آب‌بندکننده، نصب واتراستاپ آب‌بندکننده بتن و یا پوشش‌های آب بندی در جهت فشار مثبت استفاده کرد. با این وجود در برخی از ساختمان‌ها به دلایل اقتصادی و ناآگاهی سازندگان و مالکان سازه، این نوع سیستم آب بندی در آن‌ها اجرا نمی‌شود. بنابراین در مرحله بعد توصیه می‌شود، دو روش رایج دیگر آب بندی سازه‌های بتنی، یعنی آب بندی از طریق تزریق رزین‌های پلی یورتان و اپوکسی و یا آب بندی با استفاده از پوشش‌های درزبند یا آب‌بند به کار گرفته شود.
پوشش‌های آب بند نیز انواع مختلفی دارند که متناسب با شرایط ساختمان و سازه بتنی و همچنین محدودیت‌های مالی و اجرایی، یکی از آن‌ها انتخاب و مورد استفاده قرار می‌گیرد. مهم‌ترین نکته در انتخاب روش آب بندی ساختمان و بتن، حداکثر دوام آب بندی سازه‌های بتنی خواهد بود. در ادامه روش‌های آببندی بتن به طور کامل توضیح داده می‌شوند:
برای آب بندی سازه‌های بتنی بعد از ساخت کامل آن‌ها می‌توان از پوشش‌های ثانویه و یا روش‌های تزریقی استفاده کرد. برای انجام هر یک از این روش‌ها باید به نکاتی نظیر شرایط عمل‌آوری، طول مدت انجام آببندی، فشار و جهت رطوبت و آبی که با بتن‌ها در تماس است و در نهایت میزان مواد شیمیایی و اسیدی موجود در این آب توجه داشته و سپس بهترین انواع خدمات آب بندی را برای اجرا در این شرایط انتخاب کرد.
در این مرحله باید علاوه آب بندی جسم بتن، آب بندی درزها و ترک‌های ایجاد شده در بتن نیز انجام شود. با انجام این کار ممکن است تغییراتی در طرح اختلاط و اسلامپ صورت گیرد و نیاز به افزودن مواد دیگری به بتن باشد.
با آب بندی استخر، می‌توان از نفوذ و عبور آب از میان سازه‌های بتنی آن جلوگیری کرد. در واقع آب بندی استخر یکی از مهم‌ترین اقداماتی است در جهت حفظ و نگهداری این سازه و همچنین افزایش طول عمر و زیبایی آن انجام می‌شود. برای آب بندی استخر از روش‌ها و مواد مختلفی استفاده شده در ادامه انواع این روش‌ها توضیح داده می‌شوند؛
یکی از قدیمی‌ترین روش‌ها برای آب بندی انواع استخر و حوض، اندودکاری بوده که توسط استادکاران ماهر و افراد باتجربه و خبره انجام می‌شود. این روش با وجود قدیمی بودن، مزایای زیادی دارد. در روش اندودکاری، استادکار یک ماده خمیری شکل را از گچ یا آهک به همراه ماسه و آب تهیه کرده و در این پروسه مورد استفاده قرار می‌دهد. ملات تولید شده توسط استادکار با تمامی شرایط استخر مطابقت داشته و در برابر نفوذ آب مقاومت بسیار بالایی دارد. در واقع اولین دلیل نفوذ آب به قسمت‌های زیرین استخر، وجود ذرات درشت خاک در کف و دیواره‌ها خواهد بود و در این بین فضای خالی بسیاری برای نفوذ آب وجود دارد.
ملاتی که برای آببندی استفاده می‌شود، تمامی این فضاهای خالی را پر کرده و منافذ را به طور کامل می‌بندد. این لایه ملات، چسبندگی خوبی با لایه قبلی ایجاد کرده و موجب عدم نفوذ آب به لایه‌های زیرین خواهد شد
در طی چند سال گذشته، فناوری نانو در سراسر جهان پیشرفت زیادی داشته است. برای انجام انواع خدمات آب بندی استخر، مواد نانویی مختلفی وجود داشته که رایج‌ترین و کاربردی‌ترین آن‌ها، پودرهای پلیمری هستند. این نوع پودرها از بهترین مواد ساخته شده و همین امر موجب می‌شود با وجود پیچیدگی‌هایی که در ساختارشان وجود دارد، بسیار در مقابل نفوذ رطوبت و آب مقاومت داشته باشند. قیمت این مواد با توجه به ارزش آن‌ها، به نسبت زیاد است، بنابراین بیشتر در استخرهایی با مقیاس کوچکتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برای آب بندی استخر با مواد نانو، پودرهای پلیمری درون بتن ریخته شده و با آب ترکیب می‌شود. بعد از ترکیب شدن آب با بتن، این پودرها واکنش شیمیایی از خود نشان داده و به درون بافت بتن نفوذ می‌کنند. در این مرحله یک ترکیب نفوذناپذیر برای جلوگیری از نفوذ و نشت مایعات در استخر به وجود می‌آید. از دیگر مزایای استفاده از مواد نانو، ترکیب آن‌ها با رنگ‌های مخصوص بوده که همین امر موجب می‌شود تا کف و دیواره‌های استخر به رنگ دلخواه، رنگ‌آمیزی شوند.
یکی از روش‌های آسان برای آب بندی استخر، استفاده از انواع رنگ‌ها و روکش است. برای این روش، تنها کافی است رنگ در خشک‌ترین حالت ممکن به کف و دیواره‌های استخر زده شود. اگر در گذشته نیز استخر، با همین روش، آب بندی شده است، باید تمامی رنگ‌های قدیمی و پوسته پوسته شده از سطح جدا شوند و رنگ‌کاری به طور کامل مجدد انجام گیرد. عدم پاکسازی رنگ‌های قبلی موجب ایجاد یک سطح ناهموار در دیواره‌ها و کف استخر شده و جلوه زشتی خواهد داشت. این روش به عنوان یک روش مقرون به صرفه و اقتصادی به حساب می‌آید.
دیوارها و کف حمام از جمله فضاهایی است که در معرض رطوبت همیشگی قرار داد. بنابراین نیاز به آب بندی درست و بهینه داشته و باید از روش‌های مناسب استفاده کرد. در ادامه انواع خدمات آب بندی برای حمام عنوان می‌شود؛
یکی از روش‌های آب بندی حمام و توالت، استفاده از پودرهای مخصوص بندکشی است. در ابتدا این نوع پودر با مقداری چسب آب بندی و یا عایق‌های پلیمری و همچنین آب مخلوط شده و بعد از تشکیل خمیر با ماله یا کاردک در بین درزهای خالی کاشی و سرامیک با زاویه‌ای مناسب (45 درجه) کشیده می‌شود. در انتها نیز با یک دستمال نرم و مرطوب، محل بندکشی تمیز شده و سطح صاف و یکدستی به جا می‌ماند. برای نتیجه بهتر در این نوع آب بندی باید تمامی سطح و مصالح مورد استفاده، عاری از هرگونه چربی، آلودگی و کثیفی باشد.
یکی دیگر از روش‌های آب بندی کف حمام و توالت، استفاده از چسب بندکشی ماستیک است که دارای انواع مختلفی از جمله پلی یورتان، پلی سولفاید، قیری و سیلیکونی خواهد بود. به طور کلی این نوع چسب‌ها کیفیت بسیار بالایی دارند و برای اتصال کاشی و سرامیک به کف، پوشاندن درزهای انبساطی بتن، آسفالت، چرم و پارچه استفاده می‌شوند. از دیگر ویژگی‌های چسب ماستیک می‌توان به قدرت چسبندگی بالا، ضد آب بودن، مقاومت در برابر تغییر شکل و طول عمر بالا اشاره کرد. این نوع چسب به علت داشتن حالتی خمیری در ساختمان‌ها به عنوان یک پرکننده مورد استفاده قرار می‌گیرد.
یکی از قیمت‌های مهم برای استفاده از انواع خدمات آب بندی، تراس و بالکن است. اغلب زمانی که کاشی‌کاری و نصب سرامیک و یا سنگ در تراس به پایان رسید، آب بندی این فضا انجام می‌شود. در این صورت احتمال آسیب به عایقی که در زیر کف‌پوش استفاده شده از جمله موزاییک، سنگ، و یا دیگر کف‌پوش‌ها افزایش یافته و آب بندی تراس با مشکل روبه‌رو می‌شود. برای آب بندی تراس، مواد مختلفی وجود داشته که برخی از آن‌ها بدون نیاز به تخریب تراس و جداسازی کاشی و سرامیک و سنگ، قابل استفاده هستند.
یکی از روش‌های آب بندی تراس بدون تخریب، استفاده از مواد نانو خواهد بود. همچنین چسب و مایع آببندی نیز برای عایق‌کاری تراس کاربرد دارند. در گذشته اما برای عایق‌بندی و آببندی تراس از قیرگونی و ایزوگام استفاده می‌شد و در این روش نیاز به تخریب کامل تراس بوده و هزینه‌های زیادی را در پی داشته است. چسب آب بندی اما یکی از روش‌های آسان برای عایق‌کاری تراس است. این نوع چسب یک مایع سفید رنگ بوده که بعد از استفاده بر روی سطوح بی‌رنگ شده و اثری از خود به جای نمی‌گذارد.
همانطور که در مقاله گفته شد، خدمات آب بندی، انواع مختلفی داشته و در مکان‌های متنوعی مورد استفاده قرار می‌گیرد. انواع خدمات آب بندی، بسته به نوع ماده مورد استفاده و نحوه آب بندی، قیمت‌های متنوعی دارند. برخی از این روش‌ها باید توسط استادکاران ماهر و باتجربه انجام شوند ولی برخی دیگر بسیار آسان هستند و اغلب افراد به راحتی می‌توانند خود اقدام به آب بندی مکان مورد نظر کنند.
